Parroquies d'Asturies: Comarca los Ozcos

Mapa parroquial de la comarca de los Ozcos.

Los Ozcos ye una comarca asitiada nel estremu occidental del territoriu asturianu, formada polos conceyos de Vilanova, Santalla y Samartín. Tien un relieve suave pero continuu, sobrepasando los 800 na mayor parte de la so superficie.

Santalla d'Ozcos ye'l conceyu más occidental, el de menor estensión (47,12

km²) y el de mayor población (501 persones; 261 homes y 240 muyeres), teniendo una densidá de 11,1 hab/km². El monte Pousadoiro ye'l sitiu de mayor altor, con 948 metros. La entidá de población más importante ye la villa de Santalla, la capital, colos sos 147 habitantes. Llenda al Norte con Vilanova, al Este con Vilanova, Samartín y Grandas de Salime y al Sur y al Oeste con Lugo.

Vilanova d'Ozcos ye'l más septentrional de los tres conceyos. Tien una superfice de 72,98 km², una población de 388 habitantes (194 homes y 194 muyeres) y una densidá de 5,50 hab/km². El so mayor altor alcuentrase nel monte O Filso, de 1.202 metros. Y el principal noyu de población ye la capital, la villa de Vilanova, na parroquia de Santa Eufemia, con 87 habitantes. Llenda al Norte con A Veiga y Castropol, al Este con Elao y Samartín d'Ozcos, al Sur tamién con Samartín y con Santalla y al Este con Taramundi.

Pela so parte, Samartín d'Ozcos ye'l más oriental de los tres. La so superficie alcanza los 66,56 km² y la población los 433 habitantes (215 homes y 218 muyeres), lo que da una densidá de 6,9 hab/km². La Vaga, de 1.081 metros, ye'l sitiu de mayor altor y la villa capital de Samartín, na parroquia d'Ozcos, colos sos 183 habitantes, el noyu más pobláu. Llenda al Norte con Eilao, al Este con Pezós, al Sur con Grandas de Salime y al Oeste con Santalla y Vilanova.

Mapa parroquial de la comarca de los Ozcos, dixebráu por colores

La hestoria de los tres conceyos de la comarca de los Ozcos ye común, de pertenencia al concentus lucensis romanu y, posteriormente, al reinu d'Asturies, hasta 1137, momentu cuando el rei Alfonso VII de Lleón dixebra'l territoriu, donando al monasteriu de benedectín d'As Tremoras Vilanova y al conceyu episcopal de Castropol, de propiedá del obispáu uvieín, Samartín y Santalla.

El monasteriu de Vilanova, n'As Tremoras, recibirá delles donaciones de nobles qu'incorporará al territoriu vilanovense. En 1162, al monasteriu lleguen los cistercienses y, en 1180, el monarca Fernando II dará'l privilexu xurisdiccional al abad. Por embargu, non tou'l territoriu del actual conceyu yera de dominación monástica; la zona llibre llegó a presentar representantes énte la Xunta Xeneral del Principáu, pol partíu xudicial de Castropol. El descontentu del pueblu escontra'l poderíu del abad llegó al puntu de qu'esti rebaxaría en 1792 los criterios de servidumbre. En 1827, les reformes lliberales acabarán cola xurisdicción privilexada y constituiráse'l conceyu y, pa 1836, cola desamortización de Mendizábal, tolos territorios pasen al conceyu.

Pola so parte, Samartín y Santalla presenten alcaldes episcopales a les xuntes de Castropol. La desamortización desendolcada por Felipe II nel 1579 afectará a estos conceyos que, en 1584, algamen la independencia al comprar los terrenos, aprobando la creyación d'una villa caún y consiguiendo una xuridicción propia y la llibre organización como conceyu.

El día 15 de setiembre de 2010, aprobáronse los decretos d'oficiliadá pa les formes tradicionales presentaes pola Xunta Asesora de la Toponimia pa estos tres conceyos (xunto a los de Taramundi y Quirós).

______________o0O0o______________

El Decretu 121/2010 de 15 de setiembre fue'l de Santalla, asoleyáu nel BOPA númberu 228 del vienres 1 d'ochobre, coles formes nel ANEXU, y corexíu dempués pol BOPA númberu 232 del miércoles 6 d'ochobre.

Mapa parroquial de Santalla d'Ozcos

Santalla tien una sola parroquia:

NOME	SUPERFICIE	POBLACIÓN
Santalla	47,12	501

Mapa parroquial del conceyu de Santalla, dixebráu por colores

______________o0O0o______________

Vilanova d'Ozcos tien los sos topónimos tradicionales oficializaos pal so usu pola mor del Decretu 122/2010 del 15 de setiembre, asoleyáu nel BOPA númberu 228 del vienres 1 d'ochobre, coles formes aprobaes recoyíes nel ANEXU.

Mapa parroquial de Vilanova d'Ozcos

Esti conceyu tien cuatro parroquies:

NOME	SUPERFICIE	POBLACIÓN
Martul	9,23	33
San Cristobo	21,68	22
Santa Eufemia	29,22	239
Xestoso	12,85	94

Mapa parroquial del conceyu de Vilanova d'Ozcos, dixebráu por colores

______________o0O0o______________

Samartín d'Ozcos tamién oficializó los sos nomes de sitiu tradicionales mediante'l Decretu 123/2010 del 15 de setiembre, que tamién fue espublizáu nel BOPA númberu 228 del vienres 1, d'ochobre. Nel ANEXU que s'axunta apaecen les formes aprobaes.